Večna misterija: Na osnovu čega znamo kako je izgledao Isus Hrist!

Vekovima je Isus Hrist predstavljan kao čovek sa bradom, svetle puti, sa dugom, talasastom braon ili plavom kosom i (najčešće) plavim očima. Bar je to slučaj u zapadnim kulturama. Biblija zapravo nigde direktno ne daje opis fizičkog izgleda Isusa, pa svaki dokaz koji nam je na raspolaganju govori o tome da njegov izgled zavisi i od vremena u kom je portretisan.

ŠTA ZNAMO NA OSNOVU BIBLIJE

Sveta knjiga hrišćanstva nudi nekoliko smernica o tome kako je izgledao Isus Hrist. Većina tog saznanja je iz četiri jevanđelja Novog Zaveta: Jevanđelje po Mateju, Marku, Luki i Jovanu.

Prema Jevanđeljima, Isus je bio Jevrej, rođen u Vitlejemu i odgajan u Nazaretu, Galileji (tadašnjoj Palestini, a sada severnom Izraelu), tokom prvog veka nove ere.

Poznato je da je Isus imao oko 30 godina kada je započeo svoju misiju (Jevanđelje po Luki, 3. glava, poslanica 23), ali nam Biblija u ovom delu ne govori ništa o tome kako je On izgledao – osim da nije bio specifičan ni po čemu. Naime, kada je Isus uhapšen u Getsimanskom vrtu, pre raspeća (Jevanđelje po Mateju, 26. glava, poslanice 47-56), Juda Iskariotski je svojim vojnicima morao da pokaže na Isusa među ostalim učenicima – pretpostavlja se zbog toga jer su bili međusobno slični.

Za mnoge sholastičare, Otkrovenje (1. glava, poslanica 14 i 15) nudi trag da je Isus bio tamnije puti i da je njegova kosa bila vunaste teksture: „Glava i kosa su mu bele kao bela vuna, kao sneg, a oči kao plamen ognjeni. Noge su mu bile nalik čistom bakru, zažarenom u peći.”

„Mi ne znamo kako je (Isus) izgledao, ali ako je sve ovo što znamo o njemu istinito, on je bio palestinski Jevrej, koji je živeo u Galileji tokom prvog veka”, objasnio je asistent na Klasičnim i relogioznim studijama na Univerzitetu Ajova Siti u Americi, i urednik časopisa Biblical Archaeology Review, Robert Kargil, za History Stories. „Pretpostavljamo da je izgledao kao galilejski Jevrej.”



LIK ISUSA KROZ VEKOVE

Neki od najranijih prikaza Isusa datiraju još iz perioda srednjeg veka nove ere, više od dva veka nakon Njegove smrti. Slike iz drevnih katakombi u Rimu, od koji su prve otkrivene pre 400 godina, prikazuju Isusa kao mladog čoveka, dobrog pastira, kratke kose i bez brade sa jaganjcima na ramenima.

Još jedan od ranih portreta Isusa otkriven je 2018. godine na zidovima ruševina crkve u južnom Izraelu. Naslikane su u 6. veku nove ere, a na ovim portretima Isus je, takođe, predstavljen sa kratkom, talasastom kosom, što je prikaz karakterističan za Istočno rimsko, tj. Vizantijsko carstvo - posebno u Egiptu i regionu Sirije i Palestine – ali koji je kasnije iščezao iz vizantijske umetnosti.

Početkom 4. veka nove ere nastaju prve slike Isusa duge kose i brade, pod uticajem predstava grčkih i rimskih božanstava, naročito svemogućeg boga Zevsa u Grčkoj. Od tog doba se Isus predstavlja u dugim odorama, kako sedi na tronu (kao na primer na mozaiku iz 5. veka u oltaru crkve Santa Pudenziana, u Rimu), uz postepeno dodavanje oreola oko njegove glave.

„Poenta ovih slika nije nikad bila da predstave Isusa kao čoveka, već je imala teološki smisao prikazivanja Isusa kao Hrista (kralj, sudija) i božanskog sina”, istakla je profesorka Kraljevkog univerziteta u Londonu, na smeru Teologije i religijskih studija, Džoan Tejlor za The Irish Times. „Portreti su tokom vremena evoluirali u lik Isusa kakav danas znamo.”

Naravno, nisu svi portreti Isusa bili nalik dominantnom načinu prikazivanja u umetnosti Zapada. Zapravo, mnoge kulture širom sveta pribegavale su Njegovom oslikavanju u skladu sa karakteristikama sopstvenog naroda. „Kulture naginju ka prikazivanju religijskih figura tako da liče na rasni identitet njihovog naroda”, objašnjava Kargil.

ČUVENI POKROV IZ TURINA

Među moštima za koje se vekovima smatra da pripadaju Isusu, nalazi se i poznati pokrov u Turinu, koji potiče iz 1354. godine. Vernici smatraju da je Isus umotan u komad platna nakon što je razapet, te da negativ ovog pokrova prredstavlja pravu sliku kako je izgledao Njegov lik. Međutim, mnogi stručnjaci su ovaj pokrov proglasili lažnim, a i sam Vatikan ga je proglasio pre ikonom nego moštima.

Pokrov u Turinu je u više navrata proglašavan osrednjim falsifikatom, kako ocenjue Kargil. „Pokrov je samo deo većeg fenomena koji datira od pre Isusa, a cilj njegovog postojanja je da stekne status priznatih mošti, a ako ne može to da postigne, onda bar da ukaže na predmete koji su bili deo Isusovog tela, života i svešteničke službe – u svrhu ili legitimizacije Njegovog postojanja i tvrdnji o Njegovom postojanju, ili možda kojim slučajem iskorišćavanje njegovih čudesnih moći.”



ČINJENICE KOJE NAM NUDE NAUČNA ISTRAŽIVANJA

Godine 2001, penzionisani umetnik u oblasti medicine, Ričard Niev bio je na čelu tima izraelskih i britanskih forenzičkih antropologa i programera, koji su rekreirali novu sliku Isusa, zasnovanu na lobanji pronađenoj u Izraelu, koja datira iz prvog veka nove ere, a zahvaljujući kompjuterskom modelovanju i na osnovu opšte poznatih, fizičkih karakteristika Jevreja u to vreme. Ipak, u ovom slučaju niko ne tvrdi da je ova rekonstrukcija potpuno tačan prikaz Isusovog izgleda. Sholastici ovakav prikaz - tamnije puti, tamnijih očiju, kraće i kovrdžavije kose i visine oko metar i po - smatraju najverodostojnijim, u odnosu na sve postojeće umetničke prikaze.

U svojoj knjizi „Kako je Isus izgledao” Džoan Tejlor je pozivajući se na arheoloka otkrića, istorijske tekstove i umetnosti iz egipatskih grobnica zaključila da je većina ljudi u Judeji i Egiptu u to vreme imala, kao Isus, braon oči, tamno braon do crnu kosu, maslinasto-bronzanu boju kože i prosečnu visinu oko 160 cm.